Bedensel Gelişim

BEDENSEL GELİŞİM

1. DOĞUM ÖNCESİ BEDENSEL GELİŞİM

İnsan yaşamı anne yumurtasının, babadan gelen sperm tarafından döllenmesiyle başlar.

Doğum öncesi gelişim evreleri:

Zigot: Döllenmiş yumurtaya zigot adı verilir. Zigot daha sonra çok hızlı bir şekilde bölünerek çoğalmaya başlar ve ikinci haftanın sonuna doğru rahim çeperine yerleşir. Genetik yapısı 23 anneden 23 babadan olmak üzere toplam 46 kromozomdan oluşur.

Dölüt: Döllenmeden sonraki (zigot) ilk 2 haftalık döneme denir.

Embriyo: 3-8. hafta arasındaki döneme embriyo evresi denir. Bu evrede organizmanın temel yapısı oluşur. Uzuvlar belirginleşir ve organizma insan görünümünü alır ve yaklaşık olarak 1cm boya, 1gr ağırlığa ulaşır.

Embriyo evresinin ilk günlerinde plesanta, göbek kardonu ve amniotik sıvı olgunlaşır ve görevini yerine getirmeye başlar.

Plesanta: Bebeğin beslenmesini ve kan dolaşımını sağlar

Göbek kordonu: Ortalama 50 cm olup anne ile bebek arasındaki besin, oksijen, ve atıkların geçişini sağlayan yapıdır.

Amniotik sıvı: Bebeğin döl yatağına yapışmasını önler ve rahat hareket etmesini sağlar zigotu korur.

Embriyo evresini;

3-4. haftalarda kalp ve sinir sistemi oluşmaya başlar.

5-6. haftada kulaklar ve süt dişlerinin yeri oluşur.

6-7 haftalar arasında cinsiyet ayrımı ve üreme organları oluşmaya başlar

7-8 haftalarda kalp ve sindirim sistemi görevini yerine getirmeye başlar.

8.haftada sese duyarlıdır.

Bu dönemde 3 tabaka oluşur. 3 tabaka da farklı yapıdadır, farklı organları oluşturur.

Bu sınıflandırma Sheldon tarafından yapılmıştır.

Ektoderm ( Üst tabaka): Duyu organları, sinir sistemi, dış deri, saç, tırnak ve dişler oluşur.

Mezoderm ( Orta tabaka): Kas ve iskelet sistemi, salgı ve dolaşım sistemlerini oluşur. DİSK

Endoderm (İç tabaka): Solunum sistemi ve sindirim sistemi, kalp, karaciğer ve akciğer gibi önemli organlar oluşur.

Fetüs: 3. aydan itibaren başlar, doğuma kadar devam eder. En büyük biyolojik gelişme bu dönemdedir.

Fetüs döneminde;

·         Beyinde elektriksel etkinlikler meydana gelir.

·         Birçok refleks gelişir.

·         Kalp atışı düzenlidir.

·         Bebek görünümü vardır.

·         Temel vücut yapısı tamamlanır.

·         Cinsiyet belirlenebilir.

·         5. aydan sonra beyne gönderilen uyaranlara tepki vermeye başlar

·         7.-8. aylarda beynin gelişmesiyle birlikte organizma hem psikolojik hem de biyolojik bir varlıktır

Doğum öncesi dönemde bedensel gelişimi etkileyen faktörler

Anne karnında çocuğun gelişimi, annenin yaşı, beslenmesi, çocuğun yeterli oksijen alıp almaması, kan uyuşmazlığı, annenin hamileyken aldığı ilaçlar, kazalar, düşmeler, annenin madde bağımlılığı, psikolojik gerginliği gibi faktörlerden etkilenir.

NOT:

Doğum öncesi dönem bedensel büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir.

BEBEKLİK DÖNEMİ (0-2 YAŞ)

·         Yeni doğmuş bebek ortala 50 cm boyda 3400-3500 gr ağırlığındadır.

·         Yeni doğan bir bebeğin başı diğer organlarından daha büyüktür. Baş toplam beden boyutunun ¼ ni oluşturur.

·         Doğumdan sonra ki 12 ay boyunda bedensel gelişim çok hızlıdır. Bebek hem boy hem de kilo olarak gelişir.

·         6 aylık bir bebek doğumdaki ağırlığının 2 katına 12 aylık bir bebek ise 3 katına ulaşır.

·         12 aylık bir bebek ise doğumdaki boyunun %50 si oranında artış göstermektedir.

·         Bebeklik döneminde psiko-motor gelişim hızlıdır.

İLKÇOCUKLUK/OKULÖNCESİ DÖNEM (2-6 YAŞ)

·         Bedensel gelişim 0-2 yaş dönemine göre yavaştır.

·         Okul öncesi dönemde beden orantılarında da değişiklikler göze çarpar.

·         İki yaşında baş, toplam beden boyutunun yaklaşık 1/4 ünü kapsar. 5,5 yaşında bu oran 1/6’e düşerek, çocuk bebeklik görünümünden uzaklaşmaya başlar. 6 yaşına vardığında ise, organların birbiriyle orantıları bir yetişkini andırmaya başlar.

·         Sinir sisteminin gelişimini tamamlaması, kalp atış hızının azalarak altı (6) yaşına doğru yetişkin kalp atış hızına benzemesi bu dönemin belirgin özelliğidir.

·         İlk çocukluk döneminde boy ve kilo artışıyla beraber kaslarda meydana gelen değişim dikkati çeker. Bu nedenle psiko-motor gelişim yoğundur.

NOT

İlk çocukluk döneminde ince motor kaslar henüz gelişmemiştir. İnce motor kasların koordineli olarak işlevini yerine getirebilmesi, ancak ergenlik döneminde gerçekleşir

İKİNCİ ÇOCUKLUK/OKUL DÖNEMİ (7-11 YAŞ)

·         Bu dönem çocuklarının büyüme hızında bariz yükselmeler olmaz

·         Boy uzaması yavaştır.

·         Yıllık boy artışı 5-6 cm’dir

·         Ortalama boy uzunluğu 138-145cm’dir.

·         Dönemin başında kızlar erkeklerden 4-5 cm daha kısadır.

·         Kızlar 11 yaşında ergenlik dönemine girdikleri için bu yaşlarda kızlar erkeklere oranla daha ağırdır.

·         İlkokulun ilk yıllarında çocukların büyümesinde gittikçe artan bir yavaşlama olmasına rağmen 10 yaşına doğru vucut biyokimyasındaki farklılaşmalara bağlı olarak özellikle kız çocuklarında ani boy ve kilo artışıyla beraber ikincil cinsiyet özellikleri belirmeye başlar

·         Erkek çocukları 9-10 yaşlarına kadar kızlardan biraz daha uzun ve iri bir bedene sahip olmalarına karşın 11-12 yaşlarında kızlardan biraz daha ufak görünüme bürünürler.

·         Motor yeteneklerde her iki cinste de gelişmeler gözlenir.

·         İlkokulun ilk 3 yılında yürüme koşma gibi kaba motor kontrolü gerektiren becerilerin geliştirilmesinde hiçbir sorun olmamasına karşılık, özellikle erkek çocuklarının ince motor kaslarının koordinasyonunda sorunlar vardır.

·         İlkokulun ikinci yarısına gelindiğinde ise ince motor kasların kontrolü büyük ölçüde başarılır. Buna bağlı olarak çocuklar ayrıntı gerektiren işlerle uğraşmaktan zevk almaya başlarlar.

ERGENLİK DÖNEMİ (11-18 YAŞ)

·         Bu dönemde cinsiyet, beslenme, coğrafi özellikler gibi faktörler gelişimi etkiler.

·         Bedensel gelişim hızlıdır.

·         Önce el ve ayaklar, sonra kol ve bacaklar en sonrada beden gelişir.

·         İskelet sistemindeki hızlı değişme, hızlı boy ve kilo artışı, vücudun değişik organlarında değişme görülür.

·         Fizyolojik ve hormonal değişmeler gözlenir.

·         Cinsiyet hormonlarının üretiminin artması meydana gelir.

·         Bedensel görünümde değişmeler meydana gelir.

·         Birincil ve ikincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkması ve fiziksel büyümenin atağa kalkması

·         Erinlik döneminde (11-15 yaş) bedensel gelişimin çok hızlı olması bu dönemin belirgin özellikleri arasında yer alır.

·         Ergenliğe ulaşma yaşına bağlı olarak bedensel görünüm de değişikliğe uğramaktadır.

·         Ergenlik döneminde, birincil ve ikincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıktığı ve fiziksel büyümenin atağa kalktığı ilk dönem erinlik (buluğ) olarak adlandırılır.

·         Erinlik dönemi en hızlı büyüme ve gelişme dönemlerindendir. Yaklaşık olarak 15 yaşına kadar sürer.

NOT: Bedensel gelişiminin en hızlı olduğu dönem doğum öncesi, daha sonra bebeklik, bebekli dönemindeki bedensel büyüme ve gelişmeye denk olan dönem ise ergenlik şeklindedir.

PUBERTE(CİNSEL OLGUNLAŞMANIN BAŞLANGICI)

Puberte hipofiz bezinden beyne yetişkin düzeyinde cinsiyet hormonlarını yani testorojen (erkeklik hormonu) ve östrojen (kadınlık hormonu) salgılama emrini vermesiyle başlar.

Kızlar ergenlik dönemine 11-13, erkekler 13-15 yaşlarında girmekle birlikte bu dönemin kesin sınırları yoktur.

Pubertenin Zamanı(Erken ya da Geç Olgunlaşma)

Erken olgunlaşan erkekler;

·         Yaşıtlarına göre daha atletiktirler.

·         Grup içinde daha popülerdir.

·         Benlik algıları daha olumludur.

·         Sorunluluk almayı severler

·         Liderlik rolünü üstlenirler

·         Özgüvenleri fazladır.

Erken olgunlaşan kızlar;

·         Orantısız büyüme ve göğüslerinde meydana gelen büyüme kendilerini rahatsız hissetmelerine neden olabilmektedir.

·         Henüz olgunlaşmamış yaşıtı kızların şakalarına maruz kalabilirler.

·         İçe kapanıktırlar.

·         Görev ve sorumluluk almaktan kaçınırlar.

·         Hayali seyirciler oluştururlar.

·         Özgüvenleri düşüktür.

MUSTAFA AKYOL

EĞİTİM BİLİMLERİ UZMANI

AKADEMİ KPSS KURSU